سلامت نیوز:طی روزهای اخیر انتشار خبر جوجه‌آوری فلامینگوها در بستر خشک تالاب بختگان در استان فارس و تهدید شدن حیات هزاران جوجه بر اثر بی‌آبی باعث نگرانی و واکنش‌های متعددی از سوی فعالان و دوستداران محیط زیست و برخی مسئولان شده است.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایسنا ،در این میان یکی از راهکارهای اصلی مطرح شده برای نجات جوجه فلامینگوها تخصیص حق‌آبه تالاب بختگان توسط وزارت نیرو است اما آیا این راهکار عملی خواهد بود و امیدی برای نجات این جوجه‌ها است؟
به گزارش ایسنا، خشک شدن تالاب بختگان، پرداخت نشدن حق‌آبه بسیاری از تالاب‌های کشور و ایجاد مشکلات متعدد برای پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی موضوع تازه‌ای نیست اما طی روزهای اخیر در پی انتشار اخباری مبنی بر اینکه خطر مرگ بالغ بر ۵ تا ۱۲ هزار جوجه فلامینگو را در دریاچه بختگان استان فارس تهدید می‌کند، جمعی از دوستداران محیط زیست با ایجاد کارزار «نجات فلامینگوهای دریاچه بختگان» از رضا اردکانیان- وزیر نیرو - و سایر مسئولان و نهادهای متولی از جمله سازمان حفاظت محیط زیست و فراکسیون محیط زیست مجلس خواستار تخصیص حق‌آبه مشخص به تالاب بختگان برای نجات جوجه فلامینگوهای متولد شده، شدند.
تاکید محیط زیست بر تامین حق‌آبه برای نجات فلامینگوها
حمید ظهرابی - مدیر کل حفاظت محیط زیست استان فارس - نیز دیروز(۱۸ اردیبهشت ماه) با اشاره به اینکه طی دو سال گذشته مطالعات و تجارب و تحقیقات برای یافتن راهکارهای جلوگیری از بروز مشکل در تالاب بختگان مد نظر بوده است، اظهار کرده بود که اصولی ترین راه نجات این پرندگان مهاجر با ارزش، تخصیص حق آبه تالاب است و با توجه به بررسی‌ها فلامینگوها با پرواز به تالاب‌های همجوار نظیر مهارلو جوجه‌های خود را تغذیه می‌کنند بنابراین به هم پیوستگی تالاب‌ها و احیای آن‌ها اهمیت بسزایی در بقای فلامینگو دارد.
به گفته او سال گذشته به علت افزایش بارندگی و رهاسازی بخشی از حق آبه، تلفات کاهش چشمگیری داشت و در حد نرمال بود اما امسال علیرغم رهاسازی حقابه، به دلیل کاهش شدید بارندگی، که در ۵۰ سال اخیر بی سابقه بوده و در برخی شهرستان های مجاور تا حدود ۸۰ درصد کاهش بارندگی هم ثبت شده است، وقوع بحران در این زمینه قابل پیش بینی بود.
پرواز والدین به تالاب‌های همجوار برای تغذیه جوجه‌ها در حالی انجام می شود که جوجه‌های فلامینگو حدود سه هفته تا چهل روز پس از تولد توسط مادر تغذیه می‌شوند و پس از آن باید خود به‌صورت مستقل تغذیه کنند که با توجه به خشک بودن بستر تالاب بختگان امری امکان ناپذیر به‌نظر می‌رسد.
سمیه رفیعی - رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس- نیز در صفحه شخصی خود در توییتر خود نوشت: فلامینگوهای دریاچه بختگان به‌خاطر بی‌کفایتی مسئولان در مدیریت منابع آب در یک قدمی تلف شدن هستند. وزارت نیرو اگر توان مدیریت چنین بحرانی را ندارد صریحا اعلام کند تا فراکسیون محیط زیست مجلس وارد میدان شود.
آب رها شده از سدهای بالادست به فلامینگوها می‌رسد؟
علیرضا هاشمی - مدیر عامل انجمن پرنده‌شناسی و پرنده‌نگری طرلان - می‌گوید: خشک شدن تالاب بختگان و ایجاد مشکلات برای جوجه فلامینگوها موضوع جدیدی نیست و نه تنها در این منطقه بلکه در تالاب‌های دیگر کشور نیز دیده شده است بنابراین نخستین پرسشی که در ذهن شکل می‌گیرد این است که سازمان حفاظت محیط زیست چه برنامه‌ای برای این مساله دارد؟
این کارشناس ارشد محیط زیست درباره تاثیر آزاد کردن حق‌آبه تالاب بختگان از سدهای بالادست از جمله سد درودزن تصریح می‌کند: اگر آب پشت سدها رهاسازی شود علاوه‌بر اینکه مشخص نیست کمکی به زنده ماندن جوجه فلامینگوها خواهد کرد، به احتمال بسیار زیاد به فلامینگوها نخواهد رسید چراکه دریچه این سدها و مصب رودخانه «کُر» در غرب بختگان ده‌ها کیلومتر از محل استقرار فلامینگوها فاصله دارد و از آنجایی که در این مسیر حق‌آبه بسیاری از زمین‌های کشاورزی و افراد مدت‌ها است که پرداخت نشده و مشکلات و اعتراضات متعددی را نیز در این زمینه به‌وجود آورده است، به‌نظر نمی‌رسد میزان قابل توجهی آب که تاثیری بر حیات جوجه فلامینگوها داشته باشد، به این تالاب برسد همچنین هدررفت آب در این مسیر بسیار بالا خواهد بود و استان فارس منطقه‌ای نیست که بتوان برای نجات چندصد فلامینگو، ذخیره آب بزرگی را که شاید در فصل تابستان نیاز حیاتی به آن باشد را آزاد کرد. از این رو چنین اقدامی به‌نظر عملی و موفقیت آمیز نمی‌آید.
هاشمی ضمن انتقاد از عملکرد سازمان حفاظت محیط زیست در فعالیت‌های حفاظتی می‌گوید: با توجه به سابقه کمبود آب در تالاب بختگان و مشکلاتی که برای جوجه فلامینگوها در این منطقه پیش آمده سازمان حفاظت محیط زیست باید تاکنون براساس تجارب گذشته پیشنهاد و برنامه‌ای برای این معضل اتخاذ و ارائه می‌کرده است. حفاظت یک چارچوب و مراحلی دارد که در فعالیت‌های سازمان حفاظت محیط زیست چندان دیده نمی‌شود.
به گفته او به‌نظر می‌رسد اعلام چنین نظری از طرف سازمان حفاظت محیط زیست مبنی بر اینکه برای نجات جوجه فلامینگوها لازم است حق‌آبه تالاب بختگان رهاسازی و تامین شود بیشتر جنبه نمایشی دارد تا عملی چراکه با توجه به شرایط کم‌آبی که با آن مواجه هستیم و هشدارهایی که درباره کمبود آب شرب و مشکل تامین برق در تابستان داده می‌شود، به نظر نمی‌رسد که وزارت نیرو دریچه سدها را برای نجات چند صد جوجه فلامینگو باز کند که در تابستان به قطره قطره آن برای عبور از خشکسالی نیاز پیدا می‌شود. این اقدام، نشدنی است.
طی سال‌های گذشته یکی از راهکارهایی که سازمان حفاظت محیط زیست پیشنهاد داد و اجرایی کرد، زنده‌گیری و انتقال جوجه‌های فلامینگو به نزدیکترین آبگیرها یا استخرهای مصنوعی بود. در سال ۹۶ نبی‌الله مرادی- سرپرست وقت اداره کل حفاظت محیط زیست فارس- اعلام کرد که با توجه به ایجاد استرس، احتمال آسیب رسیدن به پرندگان حین زنده‌گیری و حمل بر اساس تجربیات گذشته، راهکار زنده‌گیری و انتقال جوجه فلامینگوها کنار گذاشته شد اما در سال ۹۸ مجدد اداره حفاظت محیط زیست استان فارس اقدام به زنده‌گیری و انتقال جوجه فلامینگوها به‌منظور نجات آن‌ها کرد.
امسال تعداد قابل توجهی از جوجه فلامینگوهای تالاب بختگان از بین خواهند رفت
هاشمی درباره اقدام سازمان حفاظت محیط زیست در زمینه انتقال جوجه فلامینگوها از تالاب بختگان به آبگیرهای دیگر یا استخرهای مصنوعی می‌گوید: انتقال این جوجه‌ها منطقی نیست چون چنین اقداماتی در چارچوب حفاظتی نیست علاوه بر آن در صورتی که تعدادی از این جوجه‌ها نیز زنده بمانند، تکلیف والدین آن‌ها چه می‌شود؟ همچنین این جوجه‌ها بدون آموزش و آشنایی چندانی با طبیعت چگونه می‌خواهند در طبیعت باقی بمانند و سازمان حفاظت محیط زیست چه برنامه‌ای برای آن‌ها دارد؟ این اقدام جز صرف هزینه‌های بالای مادی و معنوی نتیجه مطلوبی در زمینه نجات و حفاظت از جوجه فلامینگوها نخواهد داشت.
به گفته این کارشناس ارشد محیط زیست، سازمان حفاظت محیط زیست اگر می‌خواهد از پرندگان مهاجر نه تنها در محدوده تالاب بختگان بلکه در سایر مناطق کشور حفاظت کند باید یک بار و برای همیشه تصمیم بگیرد که چه برنامه‌ای دارد؟ برای نجات فلامینگوها و سایر پرندگان مهاجر لازم است سیاست‌های بلندمدت اتخاذ شود و می‌توان با مدیریت صحیح زیستگاه‌ها از وقوع چنین اتفاق‌هایی جلوگیری کرد اما اکنون با توجه به شرایط فعلی منابع آب، گرچه تامین حجم زیادی آب از سدها ممکن است به نجات جوجه فلامینگوها کمک کند اما اقدامی غیر منطقی و نشدنی است.
هاشمی ضمن بیان اینکه ایران کشوری کم آب است که با دوره‌های متعدد کم‌آبی مواجه می‌شود، خاطرنشان می‌کند: هرسال علیرغم اینکه بارندگی‌های زیادی نیز داشته باشیم از ذخایر آبی ما کاسته می‌شود چراکه توجهی به مصرف بهینه آب نداریم. کشور ما به یک برنامه مدیریتی و خرد جمعی نیاز دارد تا بتوان در سال‌های آینده از وقوع چنین اتفاقاتی جلوگیری کرد.
او با اشاره به اینکه به‌طورقطع امسال تعداد قابل توجهی از این چند هزار جوجه فلامینگو از بین خواهند رفت، اظهار می‌کند: لازم است سازمان حفاظت محیط زیست به‌جای اینکه سال بعد مجدد به این فکر کند که چه راهکار کوتاه‌مدتی را در پیش بگیرد، با نگاهی عمیق‌تر و بلندمدت برنامه‌ریزی و تمهیداتی اتخاذ کند تا در سال‌های آتی بتوان به نحو مطلوب و موثر از جوجه فلامینگوها حفاظت کرد.
مدیر عامل انجمن پرنده‌شناسی و پرنده‌نگری طرلان ضمن بیان اینکه پرنده‌های مهاجر آبزی و کنار آبزی در کشور با دو تهدید اصلی یعنی از بین رفتن زیستگاه‌ها و صید و شکار مواجه هستند، می‌گوید: زیستگاه‌های پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی به‌ویژه تالاب‌ها غالبا براثر کم‌آبی و فعالیت‌های انسان‌ها از بین می‌رود و سازمان حفاظت محیط زیست تاکنون هیچ فعالیت، نظارت و برنامه مدیریتی مطلوبی را نه در حفاظت از زیستگاه و نه در رابطه با صید و شکار این پرندگان انجام نداده است.
گرچه به گفته کارشناسان امید چندانی به نجات تمام جوجه فلامینگوهای تالاب بختگان وجود ندارد اما به‌نظر می‌رسد که سازمان حفاظت محیط زیست لازم است با اتخاد برنامه‌ای دقیق به‌دنبال راهکارها و اقدامات بلند مدتی باشد تا بتوان در سال‌های آتی از بروز چنین مشکلات و بحران‌هایی برای پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی و سایر گونه‌های حیات وحش و زیستگاه‌ها جلوگیری کرد.
نظر شما